زمینه و هدف: سرب فلزی است که بیشترین اثر منفی را بر نوزاد و جنین در حال رشد دارد، همچنین این فلز در تمام افراد، آثار بیوشیمیایی منفی از جمله اثرات مخرب بر روی کلیه ها، دستگاه گوارش، روده، مفاصل و سیستم تناسلی داشته و موجب وارد آمدن آسیب حاد یا مزمن به سیستم عصبی می گردد. این پژوهش با هدف غربال سازی بیوجاذب های باکتریایی با توانایی بالا برای جذب سرب از میان میکروارگانیسم های دیگر صورت گرفت. روش بررسی: در پژوهش حاضر، ابتدا با استفاده از محیط کشت حاوی غلظت معینی از نیترات سرب (II)، جدایه های باکتریایی مقاوم از 3 نمونه پساب جمع آوری شده در 2 شهر قم و قزوین، به دست آمد. سپس حداقل غلظت مهارکننده رشد جدایه های مذکور به کمک روش رقت سازی در آگار تعیین گردید. جهت شناسایی جدایه های قادر به جذب فلز سرب، از روش Pümpel و همکارانش (سال 1995) استفاده شد. در مرحله بعد ظرفیت بیوجذب سرب هرکدام از جدایه های با قابلیت جذب فلز، به وسیله دستگاه اسپکتروفتومتر جذب اتمی بررسی گردید. در نهایت پس از انتخاب و شناسایی 2 جدایه مؤثر در حذف آلاینده سرب، بهینه سازی شرایط جذب در طی چند مرحله انجام شد. یافته ها: از میان 29 جدایه باکتریایی به دست آمده، 15 جدایه مقاوم به سرب با MIC³7mM برای بررسی جذب سرب انتخاب شدند که به برگزیده شدن جدایه های Q-III و P-II به ترتیب با میزان جذبی برابر با  162.8mg g-1dwو125.6mg g-1dw ، تحت شرایط آزمایشگاهی معینی منتج گردید. از سوی دیگر، بالاترین میزان جذب سرب توسط جدایه Q-III در شرایط بهینه ای مدت زمان 2 ساعت، pH=5 و میزان زیست توده مرطوب 0.5g و برای جدایه P-II در مدت زمان 2 ساعت، PH=5.5 و میزان زیست توده مرطوب 0.4g مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد جدایه های باکتریاییBacillus sp. Q-III  و Pseudomonas sp. P-II، به عنوان بیوجاذب های مناسب در جهت حذف آلاینده سرب مطرح می باشند.

زمینه و هدف: ماهیان از جمله موجوداتی هستند که قابلیت تجمع زیستی فلزات سنگین را دارا هستند. ماهی گمگام (Terapon puta) از راسته سوف ماهیان، گونه ای کفزی در آب های خلیج فارس است. این مطالعه به منظور ارزیابی تجمع زیستی فلزات آهن و نیکل در عضله ماهی گمگام انجام شد. روش بررسی: این مطالعه توصیفی-تحلیلی روی 30 قطعه ماهی گمگام صید شده در محدوده اسکله جفره بوشهر (شمال خلیج فارس) طی تابستان 1398 انجام گردید. طول (میلی متر) و وزن کل (گرم) ماهی ها اندازه گیری شد. میزان غلظت عناصر آهن و نیکل در بافت عضله ماهی به منظور مصارف انسانی با استانداردهای جهانی مقایسه و طبق روش آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (USEPA) برای مصرف ماهی، برآورد جذب روزانه (EDI) و شاخص خطر سرطان زایی آلاینده (CR) محاسبه گردید. به طوری که پس از عملیات آماده سازی، زیست سنجی و هضم عضله ماهی توسط اسید نیتریک غلیظ، اندازه گیری غلظت عناصر آهن و نیکل (میلی گرم بر کیلوگرم) بافت عضله با دستگاه ICP-OES انجام شد. یافته ها: میانگین غلظت آهن و نیکل در بافت عضله نمونه های ماهی به ترتیب به میزان 15. 72±, 36. 08 و 0. 13±, 0. 39 میلی گرم بر کیلوگرم تعیین شد. اختلاف آماری معنی داری بین غلظت آهن و نیکل در بافت عضله ماهی گمگام در منطقه نمونه برداری مشاهده شد (P<0. 05) و این مقادیر در مقایسه با استاندارد FDA کمتر از حد استاندارد بود. بیشترین میزان غلظت عناصر در کلاسه طولی 20 تا 25 سانتی متر و کلاسه وزنی 160 تا 230 گرم مشاهده شد. آنالیز رگرسیون خطی نشان داد که رابطه افزایشی قوی (R2=0. 9) بین میزان غلظت عناصر آهن و نیکل با طول و وزن کل ماهی ها مشاهده شد. میزان جذب روزانه در هر دو فلز از طریق مصرف بافت عضله ماهی گمگام، برای مصرف کنندگان پایین تر از دوز مرجع USEPA به دست آمد. میزان غلظت آهن در بافت عضله ماهی گمگام در مقایسه با استانداردهای بین المللی پایین تر و غلظت نیکل در مقایسه با استانداردها سازمان بهداشت جهانی بیش از حد مجاز تعیین شد. شاخص خطر سرطان زایی آلاینده برای فلز نیکل، در محدوده قابل قبول بود. نتیجه گیری: غلظت فلزات آهن و نیکل در ماهی گمگام از نظر مسمومیت، برای مصارف انسان قابل قبول ارزیابی شد. شاخص خطر در ماهی گمگام کمتر از یک بود؛ بنابراین مصرف ماهی گمگام سبب بروز عوارض سوء بهداشتی برای مصرف کنندگان نخواهد شد.

فلز سنگین نیکل از ریزمغذی های ضروری بوده که در صورت افزایش غلظت آن بیش از حدمجاز، در گیاهان، باعث ایجاد مسمویت و یا حتی مرگ گیاه، انسان و حیوانات می شود. استفاده از تغذیه معدنی مناسب یک راه کار مدیریتی سودمند برای این مشکل می باشد. به منظور بررسی اثر تغذیه سیلیکون بر گیاه ریحان در شرایط تنش نیکل، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار در شرایط گلخانه ای انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل تنش نیکل در غلظت های 0، 75، 100 و 150 پی پی ام و محلول پاشی گیاهان با غلظت 1 میلی مولار سیلیکون و آب (به عنوان شاهد) بود. . دراین آزمایش صفاتی نظیر ارتفاع بوته، وزن تراندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ساقه، تعداد برگ، تعداد ساقه، سطح برگ، وزن ترریشه، وزن خشک ریشه، نشت غشا، کلروفیل، کاروتنوئید محتوای نسبی اب، آنزیم های آنتی اکسیدان و غلظت نیکل ریشه و بخش هوایی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد تنش نیکل روی تمامی صفات تاثیر معنی دار داشت. در غلظت 150 پی پی ام نیکل تمام شاخص های رشد رویشی و بوشیمیایی گیاه به صورت معنی داری کاهش یافت. محلول پاشی با سیلیکون سبب افزایش در صفات تعداد برگ، تعداد شاخه جانبی، ارتفاع گیاه، و سطح برگ شد. محلول پاشی با سیلیکون توانست اثرات منفی تنش فلز سنگین نیکل را با تاثیر بر کلروفیل کل، کلروفیل b، کارتنوئید، کربوهیدرات، آنزیم کاتالاز، غلظت نیکل در اندام هوایی تخفیف دهد.